Του Πολύκαρπου Καρκαβίτσα
Χωροτάκτη Πολεοδόμου Μηχανικού –
MSc Συγκοινωνιολόγου Μηχανικού,
Διευθυντή Τομέα Περιφερειακής Ανάπτυξης
της «Lever ΑΕ – Σύμβουλοι Ανάπτυξης»
Η μετάβαση σε μια οικονομία που βασίζεται στην κατανάλωση λιγότερων ορυκτών πόρων συνεχίζεται. Η προσπάθεια να αυξηθεί ο αντίκτυπος της ηλεκτροκίνησης ποικίλλει μεταξύ των χωρών τόσο όσον αφορά στην ένταση, όσο και στους τύπους των κινήτρων που δίδονται στους χρήστες. Στην Ελλάδα, ήδη, φαίνεται ότι έχουν μπει οι πρώτες γερές βάσεις για την εφαρμογή της Πράσινης Συμφωνίας (Green Deal), καθοριστικοί «παίκτες» στην οποία μπορούν να αναδειχτούν και οι ΟΤΑ –μέσω του Προγράμματος «Αντώνης Τρίτσης», αλλά και των «Σχεδίων Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων» (ΣΦΗΟ) μετά από Πρόσκληση του «Πράσινου Ταμείου». Εν αναμονή μάλιστα της νέας προγραμματικής περιόδου 2021 – 2027 η «πράσινη πολιτική» φαίνεται ότι ήρθε για να μείνει.
13 εκ. ηλεκτροκίνητα οχήματα
Στο γενικότερο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρώπη πρέπει να μειώσει περαιτέρω τις εκπομπές των μεταφορών με ταχύτερους ρυθμούς. Η Πράσινη Συμφωνία επιδιώκει να μειώσει αυτές τις εκπομπές κατά 50% έως το 2030 και 90 % έως το 2050. Βρίσκεται δε στο επίκεντρο της προσπάθειας επανεκκίνησης της ευρωπαϊκής οικονομίας μετά την πανδημία του κορωνοϊού. Οι βασικοί άξονες της Πράσινης Συμφωνίας – συμπεριλαμβανομένης της διείσδυσης της ηλεκτροκίνησης – θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ.
Παράλληλα, έως το 2025, θα χρειαστούν περίπου 1 εκατομμύριο δημόσιοι σταθμοί επαναφόρτισης και ανεφοδιασμού για τα 13 εκατομμύρια οχήματα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών που αναμένεται ότι θα κυκλοφορούν στους ευρωπαϊκούς δρόμους. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων τα κράτη μέλη της ΕΕ θα επικαιροποιήσουν τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα, ώστε να αντικατοπτρίζεται αυτό το νέο ευρωπαϊκό επίπεδο φιλοδοξίας για το κλίμα. Από την άλλη σε λίγους μήνες ξεκινάει η νέα προγραμματική περίοδος 2021 – 2027, στην οποία ο ένας θεματικός της στόχος αναφέρεται στην «Πράσινη Ευρώπη» με χαμηλές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα.
Η ελληνική «Πράσινη Συμφωνία» και ο ρόλος των ΟΤΑ
Η ελληνική πολιτεία ανταποκρινόμενη στις παραπάνω συνθήκες, στις 5 Ιουνίου 2020 θέσπισε την «Πράσινη Συμφωνία για την προώθηση της Ηλεκτροκίνησης», η οποία και συνυπογράφηκε από δεκαοχτώ (18) εμπλεκόμενους φορείς. Σε λιγότερο από έξι (6) μήνες διαπιστώνουμε πως η παραπάνω Συμφωνία έχει αρχίσει να παίρνει σάρκα και οστά μέσα από μια σειρά πρωτοβουλιών. Ενδεικτικά αναφέρεται ο Νόμος 4710/2020 «Προώθηση της Ηλεκτροκίνησης και άλλες διατάξεις», οι Τεχνικές Οδηγίες για τα Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων – ΣΦΗΟ, η πρόσκληση ΑΤ12 «Δράσεις Ηλεκτροκίνησης στους Δήμους» του Προγράμματος Αντώνης Τρίτσης και τώρα η Πρόσκληση του Πράσινου Ταμείου για τα «Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων».
Ο ρόλος των ΟΤΑ στην υλοποίηση της παραπάνω Συμφωνίας διαπιστώνει κανείς πως είναι ιδιαίτερα ουσιαστικός. Οι Δήμοι έχουν την υποχρέωση να ανταποκριθούν στις παραπάνω προσκλήσεις με ιδιαίτερη σοβαρότητα και σωστό σχεδιασμό. Οι περισσότεροι Δήμοι της χώρας θα πρέπει μέχρι 31.03.2021 να έχουν ολοκληρώσει τα Σχέδια Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων. Η δυσκολία δεν έγκειται στο που θα χωροθετηθεί ένας Σταθμός Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων, αλλά στον τρόπο με τον οποίο θα αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο δίκτυο υποδομών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.
Οι περισσότεροι δήμοι έχουν ήδη εκπονήσει ή εκπονούν Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ) και τώρα καλούνται να υλοποιήσουν ένα μέρος των στόχων που έχουν τεθεί σε αυτά τα Σχέδια (ΣΒΑΚ). Οι Δήμοι θα πρέπει να αξιολογήσουν με σοβαρότητα τον υπερκείμενο σχεδιασμό και να λάβουν υπόψη τις προτεραιότητες περί μείωσης των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα, το νέο πλαίσιο για τη διαχείριση της ενέργειας και το σχεδιασμό για το κλίμα, τα στρατηγικά κείμενα που έχουν ήδη εκπονήσει, εκπονούν ή θα εκπονήσουν (ΣΒΑΚ, ΣΔΑΕΚ, ΣΔΚΟ, ΒΑΑ, ΟΧΕ, κλπ.), τις υφιστάμενες τοπικές μελέτες τους, τον επιχειρησιακό τους προγραμματισμό, τους θεματικούς στόχους της νέας προγραμματικής περιόδου και τις ευκαιρίες που θα τους δοθούν για να υλοποιήσουν όσα έχουν προγραμματιστεί στα παραπάνω σχέδια τα επόμενα χρόνια. Επιπλέον, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, τα πολεοδομικά χαρακτηριστικά της περιοχής, τα κυκλοφοριακά της χαρακτηριστικά, οι υφιστάμενες υποδομές, καθώς και οι τεχνικές απαιτήσεις συνδεσμολογίας των νέων σταθμών με το δίκτυο της ΔΕΔΔΗΕ.
ΣΦΗΟ εντός 3 ετών
Οι ανάγκες του κάθε Δήμου είναι διαφορετικές, όπως και οι απαιτήσεις των κατοίκων και επισκεπτών τους, επομένως η επιλογή του τύπου φορτιστών και τα σημεία χωροθέτησης απαιτείται να γίνει με την προσοχή, που αρμόζει σε ένα τέτοιο εγχείρημα. Τα σημεία επαναφόρτισης Η/Ο, που θα προτείνονται θα πρέπει να εξυπηρετούν στο σύνολό τους (συμπεριλαμβανομένων και των ήδη υφιστάμενων/αναπτυσσόμενων σημείων) τις ανάγκες φόρτισης όλων των κατηγοριών ηλεκτρικών οχημάτων για τα επόμενα πέντε (5) έτη. Στο ΣΦΗΟ θα συμπεριλαμβάνεται πρόταση για πρόγραμμα τμηματικής υλοποίησης των οριζόμενων στο ΣΦΗΟ σημείων επαναφόρτισης Η/Ο με στόχο την πλήρη υλοποίησή του εντός τριών (3) ετών. Τέλος, θα πρέπει το ΣΦΗΟ να καταλήγει σε ένα βιώσιμο σύστημα, ενώ θα πρέπει να καθορίζει και μία σαφής πολιτική κινήτρων σε τοπικό επίπεδο.
Φυσικά, οι Δήμοι δε θα είναι μόνοι τους σε αυτή την προσπάθεια. Οι θεσμικοί φορείς κάθε πόλης, αλλά και η κοινωνία των πολιτών, έχουν την υποχρέωση με τη σειρά τους να συνδράμουν με στοιχεία, εμπειρίες, τεχνογνωσία και ιδέες σε αυτό το σχεδιασμό μέσα από τη συμμετοχή τους στις διαδικασίες, οι οποίες θα λάβουν χώρα κατά τη διάρκεια εκπόνησης του ΣΦΗΟ. Παρά τις δυσκολίες που υπάρχουν για διοργάνωση διαβουλεύσεων με φυσική παρουσία, λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, ήδη υπάρχουν εργαλεία που εφαρμόζονται σε αντίστοιχες περιπτώσεις με επιτυχία. Η ευθύνη επομένως για το σωστό σχεδιασμό βαρύνει και αυτούς εξίσου.
Κλείνοντας, οι Δήμοι της χώρας θα πρέπει να αξιοποιήσουν τους πόρους που τους δίνονται προς τη σωστή κατεύθυνση για την καλύτερη προετοιμασία τους. Ειδικότερα, η πρόσκληση του Πράσινου Ταμείου συμβάλει με τη χρηματοδότηση προς τους Δήμους στην εκπόνηση του Σχεδίου για τη Χωροθέτηση των Σταθμών Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων. Οι Δήμοι που θα έχουν εκπονήσει ένα ολοκληρωμένο ΣΦΗΟ (στη λογική που ισχύει και για τα υπόλοιπα ολοκληρωμένα στρατηγικά κείμενα) θα έχουν το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα να χρηματοδοτηθούν από πόρους των διαρθρωτικών ταμείων, αλλά και άλλων πηγών χρηματοδότησης, προκειμένου να υλοποιήσουν το σημερινό σχεδιασμό τους. Θεωρείται βέβαιο πως στο άμεσο μέλλον θα υπάρχουν οι ευκαιρίες για προμήθεια σταθμών φόρτισης, εφόσον ο σχεδιασμός του Δήμου καταλήξει σε αυτό το μοντέλο υλοποίησης.
Η LEVER Σύμβουλοι Ανάπτυξης Α.Ε. (μέλος του Ομίλου ΣΑΜΑΡΑΣ και Συνεργάτες Σύμβουλοι Μηχανικοί Α.Ε.) διαθέτοντας σημαντική εμπειρία σε θέματα χωροταξικού σχεδιασμού, σχεδιασμού μεταφορών και εκπόνησης Σχεδίων Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας (ΣΒΑΚ), αλλά και σε ζητήματα ηλεκτροκίνησης είναι σε θέση να υποστηρίξει κάθε Δήμο στη διαδικασία κατάρτισης του Σχεδίου Φόρτισης Ηλεκτρικών Οχημάτων (ΣΦΗΟ).
